Normal eklem yapısında eklemi oluşturan her bir kemiğin etrafında kemiğin yüzeyini örten, kıkırdak dokusu bulunmaktadır. Artrit (kireçlenme), kemik ve kıkırdak dokuda harabiyete neden olan, eklem hareketlerini zorlaştıran ağrılı bir hastalıktır.
Eklem boşluğunda hareketi sağlayan eklem sıvısının azalması, eklem yüzeylerinin hasara uğraması ve uyumun bozulması sonucu meydana gelmektedir. Eklemin yıpranması veya yaşlanması da artrit sebebidir. Kayganlığı sağlayan eklem sıvısında azalma, kemik ve kıkırdaktaki yapısal bozulma neticesinde ağrı meydana gelir.
Artrit, genel hatlarıyla iki gruba ayrılmıştır. Birincil artritin nedeni belli olmamakla birlikte, oluşumunda genel özelliklerin yer aldığı bilinmektedir.Yaşlanma, eklemlerin devamlı hareketi, şişmanlık eklemlerde esnekliğin kaybolmasına, kayganlığın yitirilmesine, kıkırdaklarda aşınmaya neden olmaktadır. Artrit oluşumunda ailesel faktörlerin de rol üstlendiği bilinmektedir. Ayrıca menopoz sonrası vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler, artritin ilerleme sürecini hızlandırır. İkincil artritte ise, eklemin normal fonksiyonunu bozan faktörler neden olmaktadır ve doğumsal eklem rahatsızlıklarının, sistemik ve romatizma, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği gibi metabolik hastalıkların veya kazaların bir sonucu meydana gelmektedir. Bu durumun en sık görülen örneği, tedavi edilmemiş doğumsal kalça çıkığına bağlı görülen kalça artritidir.
Yaşlılarda ve kadınlarda daha sık görülen bir durumdur. Bir tek eklemi tutabileceği gibi, bir çok eklemi de tutabilir. Özellikle kalça, diz ve omurga gibi vücut ağırlığının taşınmasında görevli eklemlerde ortaya çıkar. Özel bir yaralanma olmadığı sürece omuz, dirsek ve bilek eklemleri nadiren tutulur.
Artritin en önemli ve en sık görülen bulgusu ağrıdır. Ağrı, hastalığın ilk evrelerinde eklem hareketiyle artıp, dinlenmeyle azalma eğilimindedir. Hastalığın ilerlemesiyle ağrı eklem hareketinden bağımsız olarak süreğen bir hal alır. Eklem hareketlerinde kısıtlılık gelişir. Eklemlerde şişlik ve şekil bozuklukları göze çarpar. Eklemi oluşturan kemik yüzeylerin sürtünmesine bağlı ses duyulabilir.
Artrite Tanı Koyulması
Doktorun hastadan aldığı tıbbi öykü ve yapılan fizik muayene sonrasında elde edilen bilgiler doğrultusunda artrit tanısı konulmasında ilk basamakları oluşturur.
Kalça artritinde kasık bölgesinde, kalçanın dış bölgesinde ve uyluğun iç bölgesinde ağrı hissedilmesi ve bu şikayetlerin zaman zaman diz çevresinde de görülmesine kalça ekleminin artriti lehine bulgulardır. Kalça ekleminde kemiklerin sürtünmesine bağlı olarak anormal sesler duyulabilir.
Diz artritinde ise diz, baldır ve ayak bileği çevresinde hassasiyet ve ağrı görülmektedir. Bu hastalar, merdiven inip çıkarken ve oturdukları sandalyeden kalkmakta zorlanırlar. İlk dönemlerde uzun süre ayakta kalındığında ve yürüyüş sonrası ağrı meydana gelir. Dinlenme sonrası ağrıda hafifleme gözlenir. Fakat kireçlenme arttıkça hastanın yürüme mesafesi azaldığı gibi, kısa mesafeli yürüyüşlerde bile ağrı hissedilir. Diz eklemindeki artritte kıkırdak dokuda harabiyet meydana geldiği gibi, aşınmaya bağlı menisküslerde yırtıklar da gözlenebilir.
Omuz artritinde omuz çevresinde ağrı ve hareket kısıtlılığı göze çarpmaktadır. Hasta, eliyle sırtına, beline ve başının üzerine ulaşmaya çalışırken şiddetli ağrıyla karşı karşıyadır. Ayrıca hasta tarafından omuzda takılma hissi tarif edilebilir. Soğuk, nemli havalarda ve geceleri ağrı şiddetinde artma görülür.
Tıbbi öykü ve fizik muayene sonrası öncelikli olarak çekilen röntgenlerle eklem aralığı izlenir ve eklemdeki hasarın derecesi tespit edilir. Unutulmamalıdır ki; hastanın şikayetleriyle röntgenle elde edilen görüntüler her zaman örtüşmeyebilir. Yani, röntgen görüntülerinde belirgin eklem harabiyeti ve kireçlenme görülen hastalarda hayat kalitesini etkileyecek bir ağrı şikayeti görülemeyebileceği gibi, röntgen görüntülerinde normal eklem açıklığı saptanan hastalarda da şiddetli ağrı şikayeti izlenmesi olasıdır.
Kireçlenmede Cerrahi Öncesi Tedavi Yöntemleri
Kireçlenme tedavisinin karar aşamasında belirleyici olan önemli faktörler vardır. Bu faktörler arasında, artritin radyolojik olarak hangi evrede olduğu, hastanın şikayetlerinin ve yakınmalarının süresi, ağrının hayat kalitesine ne derece etki ettiği, hastanın yaşı ve fiziksel aktivite düzeyi, yol yürüme mesafesi, ağrının dinlenme ile olan ilişkisi, hastanın kilolu olup olmadığı ve tedaviden beklentisi bulunmaktadır. Bu faktörler değerlendirildikten sonra hastaya hastalığı ile ilgili bilgiler verilir ve tedavi alternatifleri anlatılır.
Kilo verilmesi, baston kullanımı. fizik tedavi ve egzersiz, ağrı kesici ve kas gevşetici ilaçlar hastalara cerrahi işlem uygulanmadan önce önerilen koruyucu yöntemlerdir. Fakat bu tedavi seçenekleri, çoğunlukla uygulanacak cerrahi işlemin geciktirilmesine yardımcı olur.
Artrit Kireçlenme